روش های تحقیق
تحقیق
قبل از هر چیز ابتدا تحقیق را توضیح می دهم که تحقیق به چه معنایی است؟
تحقیق
در لغت به معنی بررسی و پیدا کردن حقیقت در مورد چیزی که همان موضوع تحقیق
می باشد است و در کل عبارت است از تلاش و یک فعالیت منظم و هدفمند برای رسیدن به حقیقت و پاسخ به سوال و دست یابی به دانش در مورد یک پدیده یا یک مسئله به منظور چاره جوئی با استفاده از مراحل و روش های علمی .
از آنجائی که تحقیق از ریشه «حق» و به معنی آنچه که درست و استوار و ثابت باشد است پس ریشه آن از استحکام و ثابت و مطابقت است . که یعنی چیزی را ثابت و استوار ساختن. و باید گفت که تحقیق جست و جویی است منظم و با هدف برای کشف حقیقتی که با افزایش علم در آن عرصه می انجامد که برای جست و جو درباره موضوعی خاص روش ها و شیوه های متفاوتی وجود دارد .
روش تحقیق یعنی جست و جو ، یعنی گمشده و مورد سوال خود را با مصاحبه یا با پرسشنامه بیابیم و یا با مشاهده و...
البته در اینجا باید توجه داشت که روش را با نوع تحقیق اشتباه نگرفت زیرا ما برای تحقیق روشهای مختلفی داریم که البته نوع تحقیق ما در به کار بردن هر کدام از آن روشها موثر است .
تحقیق را کلآً به سه دسته تقسیم می کنیم که عبارتند از :
1) تحقیقات بنیادی : این تحقیق در رابطه با روشن شدن موضوعی است که هدف آن گسترش مرز و علم و دانش یا هر نوع تحقیق که به تولید علم می انجامد است . مثلاً تحقیق در مورد سلولهای بنیادی که نتیجه این تحقیق منجر به کسب علم در این رابطه می شود .
اکثر تحقیقاتی که دانشمندان مختلف در رابطه با موضوع های خاص یا زمینه های فکری مختلف خود یا از طریق مشاهده به پیرامون خود انجام می دهند و منجر به کشف حقایقی در مورد آن موضوع می شود و علم در رابطه با آن موضوع افزایش می دهند که البته گاهی اوقات به شکست بر می خورند ولی در آخر مطالبی را کسب می کنند در حیطه این نوع تحقیق قرار گیرد .
2) تحقیقات کاربردی : تحقیقاتی که در جامعه کاربرد داشته باشد و به ذعبارتی تحقیقاتی که هدف آن حل مسائل و مشکلات فرا روی جوامع انسانی برای یک زندگی بهتر است . مانند: تاثیر صبحانه برای یادگیری انسانها.همانگونه که از نام این تحقیق بر می آید برای بکار بردن شیوه جدید در جهت زندگی بهتر در جامعه به کار برده می شود که حاصل اینگونه تحقیق منجر به کاربردهای مفید در جامعه و جوگیری از حرکات مضر در جامعه می شود .
3) تحقیقات عملی(اقدام پژوهشی) : تحقیقی که محقق حتماً آن تز یا موضوع یا فرضیه ای را ارائه می دهد که برای اثبات آن مجبور است از روش های علمی استفاده کند که هدف آن بررسی مشکلات و مسائلی است که فرد شخصاً با آن مواجه بوده است و فرد از طریق پژوهش می خواهد مشکلات و موانع فرا روی خود را کاهش دهد . را اقدام پژوهشی می گویند.
در این روش که به صورت عملی می باشد فرد به دنبال پیدا کردن را حل و بررسی درست درباره موضوع خاص مربوط به خود می باشد که نتیجه آن منجر به شناخت در رابطه با موضوع مورد نظر خود می باشد .
حال بایدگفت که هر کدام از انواع تحقیقاتی که در بالا به آن اشاره کردیم روش ها و شیوه های مختلفی برای کسب آنها وجود دارد که گاهی اوقات امکان دارد روش های که در یک نوع از تحقیقات بکار گرفته می شود در تحقیقات نوع دیگری هیچگونه کاربردی نداشته باشد .
در نتیجه برای اینکه بتوانیم تحقیق عالی از هر لحاظ چه از لحاظ نوع و چه از لحاظ روش جمع آوری داشته باشیم و کیفیت تحقیق خود را به عنوان یک محقق خوب بالا ببریم باید به روش جمع آوری آن نیز توجه و دقت لازم را داشته باشیم .
که این روشها عبارتند از :
1) آزمایش یا همان روش تجربی : که در این روش گروهی را در نظر گرفته و مورد آزمایش قرار می دهیم که در آن دو گروه وجود دارند یکی گروه آزمایش و دیگری گروه گواه (کنترل) که این دو را با هم مقایسه می کنیم و در آخر به این نتیجه کلی در این رابطه می رسیم .
2) مشاهده طبیعی : به گونه ای که محقق با یک مشاهده کاملاً طبیعی یعنی به طوری که زمینه قبلی وجود نداشته باشد و در اتفاقاتی که رخ می دهد و محقق شاهد آنهاست تاثیری نداشته باشد . و محقق با توجه به آنچه که مشاهده کرده نتیجه گیری می کند و بهتر است این روش را چند بار برای صحت نتیجه گیری انجام دهد .
3) مصاحبه : این روش خود نوع های مختلفی دارد ولی به این معنا است که محقق با پرسش و پاسخ هایی که می گیرد به یک نتیجه گیری می رسد که انواع آن عبارتند از :
الف) نظام دار : که سئوالات از قبل طراحی شده و محقق فقط آن ها را می پرسد و جواب را ثبت می کند .
ب) نیمه سازمان یافته : که در این نوع هم سئوالات از پیش تعیین شده اند ولی محقق
می تواند به آنها سئوالاتی را اضافه یا کم می کند
ج) آزاد (بالینی) : در این نوع تحقیق هرگونه سوالاتی در پیرامون موضوع تحقیق خود دارد می پرسد . (روش مشاوره ای)
4) پرسشنامه : محقق با دادن یک سری پرسشنامه هایی که سوالات آن را تنظیم کرده به افراد وسپس با جمع آوری جوابهای آنهابه پرسشنامه نتیجه تحقیق خودرا برداشت می کند.
5) مطالعه موردی : که محقق سعی در جمع آوری اطلاعاتی در مورد یک مورد به طور تصادفی انتخاب کرده را دارد . هر پژوهشی باید بر حسب توانایی فرد محقق و سایر عوامل مرتبط با آن باشد که در اینجا به آن اشاره می کنیم .
طرح تحقیق :
برنامه طرح تحقیق باید با نظمی منطقی و معقول تنظیم و تدوین گردد . برای بسیاری از محققین نوشتن طرح تحقیق به منزله برآورد هزینه آن و درخواست کمک هزینه از دولت یا سازمانهای زیربط است . حال شما خواه در فکر درخواست کمک مالی باشید و خواه نباشید باید طرح تحقیق تان سودمند باشد در اینجا شما را با مراحل انجام و اتمام تحقیق بیشتر آشنا می کنیم :
1) طرح موضوع تحقیق :
قبل از هرگونه اقدامی برای انجام یک تحقیق می باید موضوع مورد مطالعه را از جهات مختلف مورد شناسائی دقیق قرار دهیم. در این شناسائی نکاتی مورد توجه قرار می گیرد که عبارتند از :
پیشینه تحقیق : محقق در معرفی موضوع مورد مطالعه از کلیه تحقیقات انجام شده قبلی می تواند کمک بگیرد و احاطه خود را نسبت به موضوع بیشتر نماید . تحقیقات اجتماعی انجام شده پیشین همچنین می تواند علاوه بر شناخت موضوع به مسائل و مشکلاتی که محققان دیگر ضمن انجام تحقیق با آن روبرو بوده اند و پی ببرد و بدین ترتیب ازخطاها و دوباره کاریها احتراز نموده و درمقابل از تجربیات پیشینیان بهره گیرد.
تعریف مفاهیم : محقق برای تبیین و تشریح موضوع مورد مطالعه و تعیین متغییرهایی که مربوط به موضوع مورد تحقیق می گردد بایستی مفاهیم موجود در طرح تحقیق خود را یکایک تعریف نموده تا مفاهیم از یکدیگر بازشناخته شوند و پرسشگران و سایر کسانی که محقق را یاری می دهند با آگاهی و تسلط کامل به جزئیات موضوع بکار تحقیق بپردازند . در تعریف مفاهیم اصطلاحات و واژه های بکار رفته در طرح باید مشخصاً و دقیقاً تعریف شوند .
محدوده موضوع : در طرح موضوع مورد مطالعه محدوده موضوع نیز به طور روشن و به وضوح مشخص می شود و این یکی از مسائلی است که بسیار حائز اهمیت است زیرا انجام تحقیقی که محدوده و چهارچوب مشخصی نداشته باشد عملاً امکان پذیر نیست و چنانچه موضوع را بدون در نظر گرفتن جامعه آماری و حد و مرز معینی مورد مطالعه قرار دهیم نتایج بدست آمده اعتبار علمی نخواهد داشت . مثلاً چنانچه ما عنوان کنیم که قصد مطالعه دانشجویان دانشگاه تهران را داریم موضوع مورد مطالعه ما گسترده و در حال بسیار مبهم است زیرا معیین نشده است که مطالعه ما در ارتباط با چه ویژگی از جامعه دانشجویان است و کدامیک از دانشکده ها یا رشته ها یا کلاس ها یا گروه های سنی را در بر می گیرد و آیا مططالعه ما تنها مربوط به جامعه دانشجویان مرد می شود و یا زنان و یا هر دو را در بر می گیرد؟ و ابهامات یکدیگر از قبیل ... بنابراین مشاهده می شود که ابهامات و سئوالات بیشماری در مورد چنین موضوع مطرح می شود که جواب به تمام آنها از جانب محقق قبل از شروع تحقیق ضرورت کامل دارد . مشخص و محدود کردن دقیق جامعه مورد مطالعه و تعیین چهارچوب موضوع ، گذشته از آنکه بدست آمده است از تحقیق را قابل قبول و معتبر می سازد ، محقق و. پژوهشگران و سایر افرادی راکه پژوهش در پژوهش شرکت دارند از سردگی و ابهام و تردیدهایی می دهد.
برای تعیین دامنه تحقیق به مراحل تحقیق اشاره می کنیم که عبارتند از :
1) ایجاد سئوال (پژوهش آغازین) 2) تشخیص مسئله و مشخص کردن موضوع تحقیق
3) توصیف مساله تحقیق (بیان) 4) اهمیت و اهداف تحقیق
5) تدوین زمینه های تحقیق 6) تعیین متغییرهای تحقیق و تعریف عملیاتی آنها
7) مطالعه و بررسی تحقیق 8) طراحی یک روش و مدل تحقیقی
9) جمع آوری اطلاعات و داده های مورد نیاز 10)استخراج،پردازش وتجزیه وتحلیل اطلاعات
11) آزمون فرضیه 12) نتیجه گیری و ارائه گزارش کار تحقیق
که ملاکها و معیارهای انتحاب موضوع تحقیق می تواند هر کدام از موارد زیر باشد که همان توجه به قابلیت تحقیق و عوامل مرتبط با آن است .
1) توانایی تحقیق 2) تناسب با نیازهای جامعه 3) توانایی حل یک مشکل 4) مقرون به صرفه بودن 5) وجود تجهیزات و منابع لازم 6) وجود منابع اطلاعات مناسب 7) قابلیت اجرایی از جهت زمان
برای کسب اطلاعات در رابطه با موضوع تحقیق خود باید توجه داشت روشهای مختلفی وجود دارد از جمله :
1) مشورت با اهل فن
2) استفاده از کتابها و مقالات و نوشته های معتبر
3) استفاده از تجزبه شخصی و یا گاهی تخیلات و...
در رابطه با موضوع سوم باید گفت که قدرت تصور انسان یکی از ویژگی های مهم می باشد این قدرت به فرد امکان می دهد تا در مورد موضوعات مختلف بیاندیشد . حدس بزند . تصور ذهنی ایجاد کند و راه حل های مختلف پیشنهاد کند . در تحقیق به روش علمی که حول محور یک مسئله یا مشکل صورت می پذیرد ، از این قدرت متصور و حدس زدن ذهنی برای تدوین یک یا چند فرضیه برای نتیجه تحقیق استفاده می شود . از این رو می توان فرضیه تحقیق را با یک حدس علمی یا پیش داوری دانست که بوسیله جمع آوری حقایقی که منجر به قبولی یا رد آن فرضیه می شود مورد آزمایش قرار می گیرد . به عبارت دیگر فرضیه را راه حل پیشنهادی محقق برای مسئله تحقیق و یا نتیجه دانسته اند . گاهی اوقات از یک فرمول برای بیان فرضیه استفاده می شود بدین شکل که اگر چنین و چنان رخ دهد چنین و چنان خواهد شد . این تغییر ساده و روان به محقق امکان می دهد تا بتواند در جربان تدوین مسئله تحقیق خود ، فرضیه ای مناسب که به طور قطعی با کل پژوهش او در ارتباط خواهد بود ، بیان نماید . نکته با اهمیت در اینجا آن است که محقق باید دقت نماید که در جریان انجام تحقیق او صرفاً قصد آزمایش فرضیه را دارد نه اثبات آن ، البته چنانچه در پایان تحقیق ، نتایج حاکی از اثبات فرضیه او بود می تواند آن موضوع به شکل یک بحث علمی مورد عنایت قرار دهد .
هدف تحقیق :
در طرح موضوع مورد مطالعه محقق باید به وضوح دقیقاً هدف یا اهداف خود را از انتخاب موضوع و انجام تحقیق در مورد آن را روشن نماید و نتایجی را که در ارتباط با فرضیه یا فرضیات تحقیقات در پی آن است به طور کامل بیان نماید .
اهداف تحقیق :
بدنبال نوشتن قسمت بیان مسئله تحقیق لازم است تا اهداف تحقیق را برشماریم . ابتدا باید به این سئوال پاسخ دهیم که هدف چیست؟به تعبیر دیگر باید مشخص نمائیم که انتظار داریم از این مطالعه به چه نتایجی دست پیدا کنیم . در تعریف هدف باید گفت : هدف نقطه ای است که محقق قصد رسیدن بدان را دارد . تا در آنجا به داوری بپردازد و این خود راه گشای نحوه انجام تحقیق نیز خواهد بود .
تقسیم بندی اهداف تحقیق به صورت زیرا است که :
اول هدف کلی که منظور همان موضوع تحقیق است که قصد مشخص نمودن آنرا داریم و به عبارتی آنچه که در پایان مطالعه قصد رسیدن بدان را داریم .
دوم اینکه اهداف جزئی یا اختصاصی بیان می شود . این اهداف از تقسیم یا شکستن هدف کلی به اجزای کوچکتر بدست می آید . اهداف جزئی راه رسیدن به هدف کلی را قدم به قدم مشخص می نماید .
و اکنون باید گفت که برای ارائه تحقیق باید تمام اطلاعات و نوشته ها نتیجه گیری ها و تجزیه و تحلیل خود را به صورت مدرن و با نظم که همان طور که در ابتدا به آن اشاره شد در آورده شود تا زمان استفاده کردن از این تحقیق خواننده بتواند منظور نویسنده را بفهمد و از مطالعه آن موضوعاتی را درک کند که منجر به افزایش فرد در این رابطه می شود . و باید توجه داشت که هر پژوهش و تحقیق باید دارای چهارچوب باشد که خواننده از قسمت مورد نیاز خود استفاده کند که عبارتند از :
1) چکیده : که در آن مطالب تحقیق را به صورت کاملاً خلاصه و نوشته و اهداف و روش ها و نتایج و پیشنهادهای نویسنده در آن وجود داشته باشد .
2) فهرست مطالب : که همان عنوان های مختلف تحقیق با ذکر صفحه ای که در آن نوشته شده است می باشد
3) مقدمه یا پیش گفتار : که شامل یک زمینه سازی از طرف نویسنده برای خواننده است که مطلب و ارائه موضوع تحقیق به صورت کلی ار دیدگاه خود می باشد
4) فصل بندی (چهارچوب) که خود شامل چند قسمت می شود از جمله : الف) هدف موضوع ب) همه روش هایی که برای اثبات این فرضیه به کار رفته است (روش های بدست آوردن و اثبات اطلاعات ج) تجزیه و تحلیل اطلاعات د) خلاصه نتایج بدست آمده
5) نتیجه گیری (سخن آخر ، کلام آخر) : نتیجه گیری کلی و پیشنهادهای
نویسنده و سخن آخر و هدف نویسنده
6) منابع و مآخذ : که اعتبار تحقیق می باشد نویسنده تمام منابعی که اطلاعات تحقیق خود را با استفاده از آنها جمع آوری کرده را با نام نویسنده آن یاداشت می کند
گاهی اوقات در بعضی تحقیق ها از برگه (ضمیمه) هم استفاده می کنند که به این معنا که در انتهای تحقیق یک برگه وجود دارد به نام برگه ضمیمه که مثلاً ممکن است در تحقیق بر روی افسردگی نویسنده برگه ای که با آن از افراد تست گرفته را به صورت ضمیمه تحقیق خود اضافه می کند.
و در آخر باید گفت که تحقیق به معنای بدست آوردن حقیقت نیازمند تلاش و کوشش فراوان به صورت منظم و هدفمند است و برای داشتن تحقیق با کیفیت باید روش های تحقیق و انواع آنرا در نظر داشت و هنگام استفاده از آنها طبق یک چهار چوب بندی کاملاً مشخص باشد . و در ضمن باید در طول تحقیق خدف محقق کاملاً واضح و مشخص باشد.
برگرفته از سایت:http://www.tahghighstan.blogfa.com
قبل از هر چیز ابتدا تحقیق را توضیح می دهم که تحقیق به چه معنایی است؟
تحقیق
در لغت به معنی بررسی و پیدا کردن حقیقت در مورد چیزی که همان موضوع تحقیق
می باشد است و در کل عبارت است از تلاش و یک فعالیت منظم و هدفمند برای رسیدن به حقیقت و پاسخ به سوال و دست یابی به دانش در مورد یک پدیده یا یک مسئله به منظور چاره جوئی با استفاده از مراحل و روش های علمی .
از آنجائی که تحقیق از ریشه «حق» و به معنی آنچه که درست و استوار و ثابت باشد است پس ریشه آن از استحکام و ثابت و مطابقت است . که یعنی چیزی را ثابت و استوار ساختن. و باید گفت که تحقیق جست و جویی است منظم و با هدف برای کشف حقیقتی که با افزایش علم در آن عرصه می انجامد که برای جست و جو درباره موضوعی خاص روش ها و شیوه های متفاوتی وجود دارد .
روش تحقیق یعنی جست و جو ، یعنی گمشده و مورد سوال خود را با مصاحبه یا با پرسشنامه بیابیم و یا با مشاهده و...
البته در اینجا باید توجه داشت که روش را با نوع تحقیق اشتباه نگرفت زیرا ما برای تحقیق روشهای مختلفی داریم که البته نوع تحقیق ما در به کار بردن هر کدام از آن روشها موثر است .
تحقیق را کلآً به سه دسته تقسیم می کنیم که عبارتند از :
1) تحقیقات بنیادی : این تحقیق در رابطه با روشن شدن موضوعی است که هدف آن گسترش مرز و علم و دانش یا هر نوع تحقیق که به تولید علم می انجامد است . مثلاً تحقیق در مورد سلولهای بنیادی که نتیجه این تحقیق منجر به کسب علم در این رابطه می شود .
اکثر تحقیقاتی که دانشمندان مختلف در رابطه با موضوع های خاص یا زمینه های فکری مختلف خود یا از طریق مشاهده به پیرامون خود انجام می دهند و منجر به کشف حقایقی در مورد آن موضوع می شود و علم در رابطه با آن موضوع افزایش می دهند که البته گاهی اوقات به شکست بر می خورند ولی در آخر مطالبی را کسب می کنند در حیطه این نوع تحقیق قرار گیرد .
2) تحقیقات کاربردی : تحقیقاتی که در جامعه کاربرد داشته باشد و به ذعبارتی تحقیقاتی که هدف آن حل مسائل و مشکلات فرا روی جوامع انسانی برای یک زندگی بهتر است . مانند: تاثیر صبحانه برای یادگیری انسانها.همانگونه که از نام این تحقیق بر می آید برای بکار بردن شیوه جدید در جهت زندگی بهتر در جامعه به کار برده می شود که حاصل اینگونه تحقیق منجر به کاربردهای مفید در جامعه و جوگیری از حرکات مضر در جامعه می شود .
3) تحقیقات عملی(اقدام پژوهشی) : تحقیقی که محقق حتماً آن تز یا موضوع یا فرضیه ای را ارائه می دهد که برای اثبات آن مجبور است از روش های علمی استفاده کند که هدف آن بررسی مشکلات و مسائلی است که فرد شخصاً با آن مواجه بوده است و فرد از طریق پژوهش می خواهد مشکلات و موانع فرا روی خود را کاهش دهد . را اقدام پژوهشی می گویند.
در این روش که به صورت عملی می باشد فرد به دنبال پیدا کردن را حل و بررسی درست درباره موضوع خاص مربوط به خود می باشد که نتیجه آن منجر به شناخت در رابطه با موضوع مورد نظر خود می باشد .
حال بایدگفت که هر کدام از انواع تحقیقاتی که در بالا به آن اشاره کردیم روش ها و شیوه های مختلفی برای کسب آنها وجود دارد که گاهی اوقات امکان دارد روش های که در یک نوع از تحقیقات بکار گرفته می شود در تحقیقات نوع دیگری هیچگونه کاربردی نداشته باشد .
در نتیجه برای اینکه بتوانیم تحقیق عالی از هر لحاظ چه از لحاظ نوع و چه از لحاظ روش جمع آوری داشته باشیم و کیفیت تحقیق خود را به عنوان یک محقق خوب بالا ببریم باید به روش جمع آوری آن نیز توجه و دقت لازم را داشته باشیم .
که این روشها عبارتند از :
1) آزمایش یا همان روش تجربی : که در این روش گروهی را در نظر گرفته و مورد آزمایش قرار می دهیم که در آن دو گروه وجود دارند یکی گروه آزمایش و دیگری گروه گواه (کنترل) که این دو را با هم مقایسه می کنیم و در آخر به این نتیجه کلی در این رابطه می رسیم .
2) مشاهده طبیعی : به گونه ای که محقق با یک مشاهده کاملاً طبیعی یعنی به طوری که زمینه قبلی وجود نداشته باشد و در اتفاقاتی که رخ می دهد و محقق شاهد آنهاست تاثیری نداشته باشد . و محقق با توجه به آنچه که مشاهده کرده نتیجه گیری می کند و بهتر است این روش را چند بار برای صحت نتیجه گیری انجام دهد .
3) مصاحبه : این روش خود نوع های مختلفی دارد ولی به این معنا است که محقق با پرسش و پاسخ هایی که می گیرد به یک نتیجه گیری می رسد که انواع آن عبارتند از :
الف) نظام دار : که سئوالات از قبل طراحی شده و محقق فقط آن ها را می پرسد و جواب را ثبت می کند .
ب) نیمه سازمان یافته : که در این نوع هم سئوالات از پیش تعیین شده اند ولی محقق
می تواند به آنها سئوالاتی را اضافه یا کم می کند
ج) آزاد (بالینی) : در این نوع تحقیق هرگونه سوالاتی در پیرامون موضوع تحقیق خود دارد می پرسد . (روش مشاوره ای)
4) پرسشنامه : محقق با دادن یک سری پرسشنامه هایی که سوالات آن را تنظیم کرده به افراد وسپس با جمع آوری جوابهای آنهابه پرسشنامه نتیجه تحقیق خودرا برداشت می کند.
5) مطالعه موردی : که محقق سعی در جمع آوری اطلاعاتی در مورد یک مورد به طور تصادفی انتخاب کرده را دارد . هر پژوهشی باید بر حسب توانایی فرد محقق و سایر عوامل مرتبط با آن باشد که در اینجا به آن اشاره می کنیم .
طرح تحقیق :
برنامه طرح تحقیق باید با نظمی منطقی و معقول تنظیم و تدوین گردد . برای بسیاری از محققین نوشتن طرح تحقیق به منزله برآورد هزینه آن و درخواست کمک هزینه از دولت یا سازمانهای زیربط است . حال شما خواه در فکر درخواست کمک مالی باشید و خواه نباشید باید طرح تحقیق تان سودمند باشد در اینجا شما را با مراحل انجام و اتمام تحقیق بیشتر آشنا می کنیم :
1) طرح موضوع تحقیق :
قبل از هرگونه اقدامی برای انجام یک تحقیق می باید موضوع مورد مطالعه را از جهات مختلف مورد شناسائی دقیق قرار دهیم. در این شناسائی نکاتی مورد توجه قرار می گیرد که عبارتند از :
پیشینه تحقیق : محقق در معرفی موضوع مورد مطالعه از کلیه تحقیقات انجام شده قبلی می تواند کمک بگیرد و احاطه خود را نسبت به موضوع بیشتر نماید . تحقیقات اجتماعی انجام شده پیشین همچنین می تواند علاوه بر شناخت موضوع به مسائل و مشکلاتی که محققان دیگر ضمن انجام تحقیق با آن روبرو بوده اند و پی ببرد و بدین ترتیب ازخطاها و دوباره کاریها احتراز نموده و درمقابل از تجربیات پیشینیان بهره گیرد.
تعریف مفاهیم : محقق برای تبیین و تشریح موضوع مورد مطالعه و تعیین متغییرهایی که مربوط به موضوع مورد تحقیق می گردد بایستی مفاهیم موجود در طرح تحقیق خود را یکایک تعریف نموده تا مفاهیم از یکدیگر بازشناخته شوند و پرسشگران و سایر کسانی که محقق را یاری می دهند با آگاهی و تسلط کامل به جزئیات موضوع بکار تحقیق بپردازند . در تعریف مفاهیم اصطلاحات و واژه های بکار رفته در طرح باید مشخصاً و دقیقاً تعریف شوند .
محدوده موضوع : در طرح موضوع مورد مطالعه محدوده موضوع نیز به طور روشن و به وضوح مشخص می شود و این یکی از مسائلی است که بسیار حائز اهمیت است زیرا انجام تحقیقی که محدوده و چهارچوب مشخصی نداشته باشد عملاً امکان پذیر نیست و چنانچه موضوع را بدون در نظر گرفتن جامعه آماری و حد و مرز معینی مورد مطالعه قرار دهیم نتایج بدست آمده اعتبار علمی نخواهد داشت . مثلاً چنانچه ما عنوان کنیم که قصد مطالعه دانشجویان دانشگاه تهران را داریم موضوع مورد مطالعه ما گسترده و در حال بسیار مبهم است زیرا معیین نشده است که مطالعه ما در ارتباط با چه ویژگی از جامعه دانشجویان است و کدامیک از دانشکده ها یا رشته ها یا کلاس ها یا گروه های سنی را در بر می گیرد و آیا مططالعه ما تنها مربوط به جامعه دانشجویان مرد می شود و یا زنان و یا هر دو را در بر می گیرد؟ و ابهامات یکدیگر از قبیل ... بنابراین مشاهده می شود که ابهامات و سئوالات بیشماری در مورد چنین موضوع مطرح می شود که جواب به تمام آنها از جانب محقق قبل از شروع تحقیق ضرورت کامل دارد . مشخص و محدود کردن دقیق جامعه مورد مطالعه و تعیین چهارچوب موضوع ، گذشته از آنکه بدست آمده است از تحقیق را قابل قبول و معتبر می سازد ، محقق و. پژوهشگران و سایر افرادی راکه پژوهش در پژوهش شرکت دارند از سردگی و ابهام و تردیدهایی می دهد.
برای تعیین دامنه تحقیق به مراحل تحقیق اشاره می کنیم که عبارتند از :
1) ایجاد سئوال (پژوهش آغازین) 2) تشخیص مسئله و مشخص کردن موضوع تحقیق
3) توصیف مساله تحقیق (بیان) 4) اهمیت و اهداف تحقیق
5) تدوین زمینه های تحقیق 6) تعیین متغییرهای تحقیق و تعریف عملیاتی آنها
7) مطالعه و بررسی تحقیق 8) طراحی یک روش و مدل تحقیقی
9) جمع آوری اطلاعات و داده های مورد نیاز 10)استخراج،پردازش وتجزیه وتحلیل اطلاعات
11) آزمون فرضیه 12) نتیجه گیری و ارائه گزارش کار تحقیق
که ملاکها و معیارهای انتحاب موضوع تحقیق می تواند هر کدام از موارد زیر باشد که همان توجه به قابلیت تحقیق و عوامل مرتبط با آن است .
1) توانایی تحقیق 2) تناسب با نیازهای جامعه 3) توانایی حل یک مشکل 4) مقرون به صرفه بودن 5) وجود تجهیزات و منابع لازم 6) وجود منابع اطلاعات مناسب 7) قابلیت اجرایی از جهت زمان
برای کسب اطلاعات در رابطه با موضوع تحقیق خود باید توجه داشت روشهای مختلفی وجود دارد از جمله :
1) مشورت با اهل فن
2) استفاده از کتابها و مقالات و نوشته های معتبر
3) استفاده از تجزبه شخصی و یا گاهی تخیلات و...
در رابطه با موضوع سوم باید گفت که قدرت تصور انسان یکی از ویژگی های مهم می باشد این قدرت به فرد امکان می دهد تا در مورد موضوعات مختلف بیاندیشد . حدس بزند . تصور ذهنی ایجاد کند و راه حل های مختلف پیشنهاد کند . در تحقیق به روش علمی که حول محور یک مسئله یا مشکل صورت می پذیرد ، از این قدرت متصور و حدس زدن ذهنی برای تدوین یک یا چند فرضیه برای نتیجه تحقیق استفاده می شود . از این رو می توان فرضیه تحقیق را با یک حدس علمی یا پیش داوری دانست که بوسیله جمع آوری حقایقی که منجر به قبولی یا رد آن فرضیه می شود مورد آزمایش قرار می گیرد . به عبارت دیگر فرضیه را راه حل پیشنهادی محقق برای مسئله تحقیق و یا نتیجه دانسته اند . گاهی اوقات از یک فرمول برای بیان فرضیه استفاده می شود بدین شکل که اگر چنین و چنان رخ دهد چنین و چنان خواهد شد . این تغییر ساده و روان به محقق امکان می دهد تا بتواند در جربان تدوین مسئله تحقیق خود ، فرضیه ای مناسب که به طور قطعی با کل پژوهش او در ارتباط خواهد بود ، بیان نماید . نکته با اهمیت در اینجا آن است که محقق باید دقت نماید که در جریان انجام تحقیق او صرفاً قصد آزمایش فرضیه را دارد نه اثبات آن ، البته چنانچه در پایان تحقیق ، نتایج حاکی از اثبات فرضیه او بود می تواند آن موضوع به شکل یک بحث علمی مورد عنایت قرار دهد .
هدف تحقیق :
در طرح موضوع مورد مطالعه محقق باید به وضوح دقیقاً هدف یا اهداف خود را از انتخاب موضوع و انجام تحقیق در مورد آن را روشن نماید و نتایجی را که در ارتباط با فرضیه یا فرضیات تحقیقات در پی آن است به طور کامل بیان نماید .
اهداف تحقیق :
بدنبال نوشتن قسمت بیان مسئله تحقیق لازم است تا اهداف تحقیق را برشماریم . ابتدا باید به این سئوال پاسخ دهیم که هدف چیست؟به تعبیر دیگر باید مشخص نمائیم که انتظار داریم از این مطالعه به چه نتایجی دست پیدا کنیم . در تعریف هدف باید گفت : هدف نقطه ای است که محقق قصد رسیدن بدان را دارد . تا در آنجا به داوری بپردازد و این خود راه گشای نحوه انجام تحقیق نیز خواهد بود .
تقسیم بندی اهداف تحقیق به صورت زیرا است که :
اول هدف کلی که منظور همان موضوع تحقیق است که قصد مشخص نمودن آنرا داریم و به عبارتی آنچه که در پایان مطالعه قصد رسیدن بدان را داریم .
دوم اینکه اهداف جزئی یا اختصاصی بیان می شود . این اهداف از تقسیم یا شکستن هدف کلی به اجزای کوچکتر بدست می آید . اهداف جزئی راه رسیدن به هدف کلی را قدم به قدم مشخص می نماید .
و اکنون باید گفت که برای ارائه تحقیق باید تمام اطلاعات و نوشته ها نتیجه گیری ها و تجزیه و تحلیل خود را به صورت مدرن و با نظم که همان طور که در ابتدا به آن اشاره شد در آورده شود تا زمان استفاده کردن از این تحقیق خواننده بتواند منظور نویسنده را بفهمد و از مطالعه آن موضوعاتی را درک کند که منجر به افزایش فرد در این رابطه می شود . و باید توجه داشت که هر پژوهش و تحقیق باید دارای چهارچوب باشد که خواننده از قسمت مورد نیاز خود استفاده کند که عبارتند از :
1) چکیده : که در آن مطالب تحقیق را به صورت کاملاً خلاصه و نوشته و اهداف و روش ها و نتایج و پیشنهادهای نویسنده در آن وجود داشته باشد .
2) فهرست مطالب : که همان عنوان های مختلف تحقیق با ذکر صفحه ای که در آن نوشته شده است می باشد
3) مقدمه یا پیش گفتار : که شامل یک زمینه سازی از طرف نویسنده برای خواننده است که مطلب و ارائه موضوع تحقیق به صورت کلی ار دیدگاه خود می باشد
4) فصل بندی (چهارچوب) که خود شامل چند قسمت می شود از جمله : الف) هدف موضوع ب) همه روش هایی که برای اثبات این فرضیه به کار رفته است (روش های بدست آوردن و اثبات اطلاعات ج) تجزیه و تحلیل اطلاعات د) خلاصه نتایج بدست آمده
5) نتیجه گیری (سخن آخر ، کلام آخر) : نتیجه گیری کلی و پیشنهادهای
نویسنده و سخن آخر و هدف نویسنده
6) منابع و مآخذ : که اعتبار تحقیق می باشد نویسنده تمام منابعی که اطلاعات تحقیق خود را با استفاده از آنها جمع آوری کرده را با نام نویسنده آن یاداشت می کند
گاهی اوقات در بعضی تحقیق ها از برگه (ضمیمه) هم استفاده می کنند که به این معنا که در انتهای تحقیق یک برگه وجود دارد به نام برگه ضمیمه که مثلاً ممکن است در تحقیق بر روی افسردگی نویسنده برگه ای که با آن از افراد تست گرفته را به صورت ضمیمه تحقیق خود اضافه می کند.
و در آخر باید گفت که تحقیق به معنای بدست آوردن حقیقت نیازمند تلاش و کوشش فراوان به صورت منظم و هدفمند است و برای داشتن تحقیق با کیفیت باید روش های تحقیق و انواع آنرا در نظر داشت و هنگام استفاده از آنها طبق یک چهار چوب بندی کاملاً مشخص باشد . و در ضمن باید در طول تحقیق خدف محقق کاملاً واضح و مشخص باشد.
برگرفته از سایت:http://www.tahghighstan.blogfa.com
+ نوشته شده در دهم فروردین ۱۳۸۸ ساعت 0:55 توسط M_2_Z
|